อยากผิวสวยใส ต้องใส่ใจ Skin Microbiome
Micro = เล็กๆ
Biome = ชุมชนของสิ่งมีชีวิต
Microbiome หมายถึง
ชุมชนของสิ่งมีชีวิตเล็กๆที่อาศัยอยู่ในตัวพวกเรา ที่หมอเคยพูดถึงบ่อยครั้งคือ Gut microbiome หรือประชากรจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ แต่ในบทความนี้จะมาเล่าถึงอีกชุมชนหนึ่งซึ่งสำคัญไม่น้อย โดยเฉพาะคนที่อยากมีสุขภาพผิวที่ดี นั่นคือ Skin Microbiome
ที่ผิวของพวกเรานั้น เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตเล็กๆทั้งแบคทีเรีย เชื้อรา และไวรัส จำนวนมาก ประมาณกันว่ามากราว หนึ่งพันล้านตัวต่อพื้นที่ผิวหนึ่งตารางเซนติเมตร!
โดยสิ่งมีชีวิตเล็กๆที่ผิวของพวกเรานั้นมีความหลากหลายของสายพันธุ์ ผิวบริเวณที่มีความมันเช่น ใบหน้า หนังศีรษะ ก็จะมีจุลินทรีย์ที่ชอบไขมันตั้งรกรากอยู่เยอะ ในขณะที่ผิวส่วนชื้นๆอับๆเช่น รักแร้ ซอกนิ้วเท้า ก็จะเป็นทำเลที่อยู่ของแบคทีเรียที่ชอบความอับชื้น และบนผิวบริเวณที่แห้งเช่น แขน ขา ก็จะมีประชากรแบคทีเรียที่ต่างออกไป
นอกจากความหลากหลายของแต่ละตำแหน่งในร่างกายแล้ว สำหรับพวกเราแต่ละคน ก็มีสัดส่วนประชากรจุลินทรีย์ หรือลักษณะของ Skin Microbiome ที่ต่างกันไป ขึ้นกับพันธุกรรม ไลฟ์สไตล์ และสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัย
สำหรับคนที่มีความหลากหลายและสมดุลของ Skin Microbiome ก็จะส่งผลดีต่อสุขภาพผิว โดยอาจเปรียบเทียบให้เห็นภาพง่ายๆว่า ถ้าเซลล์ผิวหนังของเราเป็นเหมือนอิฐที่ต่อกันเป็นกำแพง เพื่อปกป้องผิว เจ้าแบคทีเรียตัวจิ๋วที่ผิวก็เปรียบเป็นทหารที่คอยปกป้องกำแพง ยิ่งเรามีทหารเยอะ ทหารที่เก่งหลากหลายด้าน กองทัพทหารก็พร้อมจะปกป้อง ไม่ให้เชื้อก่อโรคหรือผู้ร้ายเข้ามาบุกผิว หรือหากมีการอักเสบของผิว ซึ่งเปรียบเสมือนเปลวเพลิงเกิดขึ้น กองทัพทหารก็จะเข้าไปช่วยดับเพลิง ลดการอักเสบของผิวลงได้
ในทางตรงข้าม คนที่ Skin Microbiome ไม่หลากหลายหรือเสียสมดุล ผิวก็จะขาดความแข็งแรง เกิดการอักเสบง่าย ระคายเคืองง่าย รวมถึงส่งผลต่อการกำเริบของโรคต่างๆเช่น Atopic dermatitis
สำหรับวิธีรักษา Skin Microbiome ให้แข็งแรงนั้น หมอแนะนำทิปดังนี้ค่ะ
ถ้าไม่มีความจำเป็น เลี่ยงการใช้สบู่ฆ่าเชื้อ สบู่ขจัดแบคทีเรีย หรือน้ำยาฆ่าเชื้อต่างๆบนผิว เพราะสารฆ่าเชื้อต่างๆ ไม่ได้เลือกฆ่าเฉพาะเชื้อโรค แต่จะกำจัดเชื้อแบคทีเรียดีที่ผิวของเราไปด้วย
เลือกใช้สบู่อ่อนๆที่มีค่ากรดด่างสมดุลกับผิว
ทาครีมให้ความชุ่มชื้นกับผิว พบว่าผิวที่แห้ง จะส่งผลเสียต่อ Skin Microbiome ด้วย
เลี่ยงการทายาปฏิชีวนะบนผิว โดยไม่มีข้อบ่งชี้
เลี่ยงมลพิษทางอากาศ ซึ่งส่งผลต่อความสมดุลของ Skin Microbiome
ผิวที่สวยสดใส ต้องเริ่มจากผิวที่แข็งแรง ซึ่งความแข็งแรงของผิวนั้น ไม่ได้ขึ้นกับแค่เซลล์ผิวหนังของเรา แต่ขึ้นกับความร่วมมือร่วมใจกันปกป้องผิวของน้องๆจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่บนผิว มาช่วยกันดูแลให้ Skin Microbiome ของเราหนาแน่น หลากหลาย และสมดุล เพื่อสุขภาพผิวที่แข็งแรงอย่างยั่งยืนกันนะคะ
พญ.ธิดากานต์ รุจิพัฒนกุล (หมอผิง)
Ref.
Prescott, Susan L et al. “The skin microbiome: impact of modern environments on skin ecology, barrier integrity, and systemic immune programming.” The World Allergy Organization journal vol. 10,1 29. 22 Aug. 2017, doi:10.1186/s40413-017-0160-5
Souak, Djouhar et al. “Challenging Cosmetic Innovation: The Skin Microbiota and Probiotics Protect the Skin from UV-Induced Damage.” Microorganisms vol. 9,5 936. 27 Apr. 2021, doi:10.3390/microorganisms9050936
