ช่วงเดือนที่ผ่านมานี้ หนึ่งในคำถามที่หมอถูกยิงตรงมาทั้งทางไลน์และช่องทางอื่นๆ นอกจากเรื่องโควิด19 และวัคซีนแล้ว คือคำถามเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารแบรนด์หนึ่ง ซึ่งอ้างอิงว่า
“กินแล้วคืนความยาวให้เทโลเมียร์ ช่วยให้สุขภาพดีอ่อนเยาว์”
ในฐานะผู้แต่งหนังสือ เทโลเมียร์ ยาวแล้ว YOUNG หมอขอตอบเท่าที่รู้ในกรณีนี้ดังนี้ค่ะ
เทโลเมียร์คืออะไร
เทโลเมียร์ คือส่วนปลายของสายดีเอ็นเอ ที่หดสั้นลง เมื่อคนเราอายุมากขึ้น และเมื่อสั้นถึงจุดหนึ่ง เซลล์จะเข้าสู่ระยะแก่ที่เรียกว่า Senescence และทำงานได้ไม่เหมือนเดิม เสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งและโรคเรื้อรังอื่นๆ ซึ่งงานวิจัยของ ดร. อลิซาเบธ แบล็คเบิร์น ในเรื่องเทโลเมียร์นี้ ส่งผลให้เธอได้รับรางวัลโนเบล และถูกนำไปอ้างถึงอย่างกว้างขวาง
แต่ในระยะหลัง ทฤษฏีของแบล็คเบิร์นเองเริ่มถูกสั่นคลอน เมื่อมีบางงานวิจัยที่พบว่า เทโลเมียร์ที่ยาวมากเกิน ไม่ได้เท่ากับสุขภาพที่ดีเสมอไป และความพยายามในการผลิตยา อาหารเสริม หรือใช้ยีนส์บำบัดเพื่อต่อสายเทโลเมียร์ให้ยาวแบบฝืนธรรมชาตินั้น ยังตอบไม่ได้ว่าจะส่งผลดีต่อสุขภาพจริงหรือไม่
แต่ข้อเท็จจริงส่วนที่ยังไม่สั่นคลอน คือเทโลเมียร์ที่หดสั้น สัมพันธ์กับความแก่ของเซลล์ และโรคต่างๆที่มาพร้อมกับความแก่ และการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เพื่อชะลอการหดสั้นของเทโลเมียร์อย่างเป็นธรรมชาติ
แนวทางการดูแลสุขภาพที่ส่งผลดีต่อเทโลเมียร์
การกินอาหารในแบบเมดิเตอร์เรเนี่ยน คือ เน้นปลา อาหารทะเล ผัก ธัญพืชไม่ขัดสี ถั่ว ผลไม้ น้ำมันมะกอก
การออกกำลังในแบบ High-intensity interval training (HIIT)
การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
การฝึกสมาธิ
หมอเองเคยได้รับทั้งคำชวนให้เป็นหุ้นส่วนขายอาหารเสริม คำยุให้ทำอาหารเสริมขายเอง เพราะด้วยต้นทุนที่เขียนหนังสือมาหลายเล่ม น่าจะส่งผลให้พอจะขายอาหารเสริมได้กำไรไม่น้อย โดยเฉพาะอาหารเสริมที่เกี่ยวกับเทโลเมียร์
สารภาพตามตรงว่าเคยวูบคิดจะทำบ้าง แต่สุดท้ายเมื่อลงไปขุดคุ้ยงานวิจัยจริงๆ ก็ยังไม่พบงานวิจัยที่สนับสนุนมาก พอที่จะทำใจให้เชื่อว่ามีอาหารเสริมที่กินแล้วได้ผลในการชะลอวัย เหมือน Magic bullet หรือกระสุนวิเศษ ที่กินแล้วอ่อนเยาว์ ผิวดี โดยไม่ต้องดูแลสุขภาพอะไรเพิ่มเติม ความคิดชั่ววูบจึงจบไป
ความแก่เป็นกระบวนการทางชีวภาพที่ซับซ้อน และวิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ในปัจจุบันก็ยังไม่ได้เข้าใจเรื่องราวทั้งหมดของกระบวนการแก่ ยาหรืออาหารเสริมที่กินแล้วไม่แก่ หรือยาอายุวัฒนะที่มนุษย์ค้นหามาตลอดนั้น จึงยังไม่มีอยู่จริง
แต่สิ่งที่จริงแท้แน่นอน คือ การรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ การออกกำลังสม่ำเสมอ การนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ การดูแลจิตใจให้ไม่เครียด ไม่สูบบุหรี่ คือคำแนะนำพื้นฐานที่ดูจะไม่ล้ำยุค แต่เป็นข้อเท็จจริง ที่ส่งผลชะลอวัยได้โดยไม่ต้องเสียเงินมากมายค่ะ
พญ.ธิดากานต์ รุจิพัฒนกุล (หมอผิง)
Ref.
1. J Clin Invest. 2019;129(9):3474–3481. https://doi.org/10.1172/JCI120851.
2. Epel ES, Merkin SS, Cawthon R, Blackburn EH, Adler NE, Pletcher MJ, Seeman TE. Aging (Albany NY). The rate of leukocyte telomere shortening predicts mortality from cardiovascular disease in elderly men. 2008 Dec 4; 1(1):81-8.
3. Ornish, Dean, et al. "Effect of comprehensive lifestyle changes on telomerase activity and telomere length in men with biopsy-proven low-risk prostate cancer: 5-year follow-up of a descriptive pilot study." The lancet oncology 14.11 (2013): 1112-1120.
4. Boccardi V, Paolisso G, Mecocci P. Nutrition and lifestyle in healthy aging: the telomerase challenge. Aging (Albany NY). 2016;8(1):12-15. doi:10.18632/aging.100886